Raport na temat pracy dla Polaków

Praca Unii? W pierwszym odruchu wymieniamy: Wielka Brytania, Irlandia, Niemcy… Ale dostać pracę "na Zachodzie" nie jest łatwo. Tylko trzy spośród wszystkich starych krajów Unii - Irlandia, Wielka Brytania i Szwecja - nie wprowadziły okresów przejściowych dla pracowników z Polski. Do tego dochodzi duża konkurencja kandydatów - wystarczy spojrzeć, ilu chętnych wraca z Wielkiej Brytanii bez pracy. Może więc lepiej poszukać w Europie Środkowej i Wschodniej?

Dlaczego szukać pracy w nowych krajach Unii? Powodów jest kilka. Pierwszym z nich jest niewielka konkurencja. Od rozszerzenia wspólnoty minęło zaledwie osiem miesięcy i potencjalni pracownicy nie zdążyli jeszcze zalać lokalnych rynków pracy.

Drugim istotnym powodem jest łatwość w pokonaniu bariery kulturowej. Jak wynika ze badań Pracuj.pl, - ponad połowa Polaków pracujących w krajach starej Unii przechodzi tzw. szok kulturowy (psycho-społeczne problemy z asymilacją do lokalnej kultury), który utrudnia im pracę i codzienne życie w nowym kraju. W krajach o podobnej kulturze - słowiańskiej - ten problem jest mniejszy.

Kolejnym argumentem są koszty. Np. w Austrii średni koszt utrzymania mieszkania (czynsz, media) to 470 euro miesięcznie. W Czechach jest to już tylko 96 euro. Podobnie, odpowiednio mniejsze są koszty przeprowadzki, wyjazdu do kraju na święta czy utrzymania kontaktu z rodziną.

Gdzie szukać oferty? Dostępne są cztery główne źródła. Po pierwsze EURES - Europejski Portal Mobilności Zawodowej. Korzystają z niego pracodawcy i kandydaci z wszystkich krajów europejskich. To zaleta - bo w EURESie są oferty od firm poszukujących także Polaków. Ale i wada - bo aplikując, konkurujemy z kandydatami ze wszystkich krajów.

Drugie źródło to agencje doradztwa personalnego. Mieszczą się one jednak głównie w dużych miastach i często szukają pracowników tylko z wybranych specjalności. Częściej też mają oferty z Szwecji i Anglii niż Czech i Węgier.

Można też korzystać z lokalnych portali działających w kraju do którego jedziemy. Choć tu przeszkodą może być bariera językowa (szczególnie na Węgrzech). Nigdy nie mamy też gwarancji, że pracodawca  - skoro ogłasza się tylko w lokalnym portalu - będzie chciał kandydata zza granicy.

Wreszcie, od niedawna ułatwieniem dla kandydatów jest wspólna oferta portali rekrutacyjnych z polski (Pracuj.pl), Słowacji (Profesia.sk), Czech (Jobs.cz) i Węgier (Profession.hu) Te serwisy stworzyły sojusz ONREA (On-Line Recruitment Alliance). Dzięki niemu w Pracuj.pl mamy dostęp do ofert pracy z trzech pozostałych krajów. I pewność, że są one przeznaczone właśnie dla Polaków.

- Najwięcej ofert pracy znajduje się w unijnym portalu EUREK -  dodaje Mirka Huberová, International Sales Manager w ONREA.net.  -  Nie ma tam jednak aż tylu ofert pracy dla menedżerów i  specjalistów, co w serwisach sojuszu ONREA. EURES to portal dla każdego, a serwisy ONREA adresowane są do specjalistów i menedżerów. Jeśli więc ktoś szuka pracy fizycznej czy dorywczej, polecamy EURES. Jeśli funkcji specjalistycznej lub kierowniczej - niech zajrzy do ONREA.

Konsultanci pracuj.pl sprawdzili, czy Polacy chcieliby pracować u naszych południowych sąsiadów lub na Węgrzech. "Tak" odpowiedziała ponad jedna trzecia kandydatów. Szczegółowe wyniki pokazuje tabela.

CZY JESTEŚ ZAINTERESOWANY PRACĄ W KRAJACH SOJUSZU ONREA?
 TAK NIE, WOLĘ JECHAĆ DO EUROPY ZACHODNIEJ NIE, WOLĘ PRACOWAĆ W SWOIM KRAJU
Słowacja - Profesia.sk 36% 26% 38%
Węgry - Profession.hu 43% 20% 37%
Polska - Pracuj.pl 36% 34% 30%
Czechy - Jobs.cz 29% 30% 41%
Źródło: ONREA.net

- Większość starych krajów Unii zamknęła granice przed polskimi pracownikami w obawie przez zalaniem rynku pracy. Okazuje się jednak, że Polacy nie myślą już o pracy na Zachodzie jak o raju na Ziemi. Równie chętnie, a nawet chętniej wybierają państwa sąsiadujące z Polską. Wynika to zapewne z przekonania, że łatwiej i taniej sprawdzić tu swoją wartość na unijnym rynku pracy niż np. we Francji czy Anglii - komentuje wyniki badań Przemysław Gacek, prezes Pracuj.pl.

Aż 12% czeskich pracodawców przyznaje się do kłopotów z obsadzaniem wakatów - dotyczy to zwłaszcza wykwalifikowanych rzemieślników, pracowników produkcyjnych oraz inżynierów. Rosną także wymagania w opiece zdrowotnej - na stanowiska pielęgniarskie często zgłaszają się kandydaci ze zbyt niskimi kwalifikacjami i pozostają one nie obsadzone.

W ciągu ostatnich lat wzrost zatrudnienia odnotowano w przemyśle elektrotechnicznym, optycznym, gumowym i związanym z obróbką drewna. Wzrosła liczba inwestorów w przemyśle samochodowym. Spadek zatrudnienia odnotowano przede wszystkim w branży odzieżowej. Pod koniec 2003 roku wysokość bezrobocia wyniosła 10,3%.

Średnie miesięczne wynagrodzenie w Czechach wynosi 16 321 CZK (koron czeskich), co stanowi równowartość 533 EUR (w Polsce - odpowiednio 525 EUR). Najwyższe wynagrodzenia otrzymuje się w okolicach Pragi, Centralnej Bohemii oraz Pilzna - przypadają one menedżerom, dyrektorom, pracownikom naukowym, architektom oraz prawnikom. Najniższe zarobki otrzymują pracownicy niewykwalifikowani oraz robotnicy.

W Czechach istnieje czteroprogowy system podatkowy: za roczny dochód poniżej 3 566 euro płaci się 15% podatku, powyżej tej kwoty - 20%, powyżej 7 132 euro - 25%, powyżej kwoty 10 816 euro rocznie - 32%.

W porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej, zarobki na Słowacji są wyjątkowo niskie. Średnie miesięczne wynagrodzenie wynosi 12 622 SKK (koron słowackich), co stanowi równowartość 326 EUR. Tym samym jest ono dziewięć razy niższe niż we Francji czy w Niemczech.

Wysokość bezrobocia wyniosła w grudniu 2003 r. 15.56%. W tym samym roku wysokość zatrudnienia wzrosła w opiece zdrowotnej, usługach finansowych, administracji i obronie publicznej, architekturze, handlu nieruchomościami, hotelarstwie i turystyce oraz w przemyśle i handlu. Spadek zatrudnienia odnotowano natomiast w rolnictwie, usługach socjalnych, transporcie, telekomunikacji i edukacji.

Pod względem zatrudnienia najlepsza sytuacja ma miejsce oczywiście w regionie Bratysławy - tutaj wskaźnik bezrobocia wynosi tylko 4.4%, a płace są średnio o 30% wyższe od średniej krajowej. Najgorzej jest na wschodniej Słowacji, szczególne w regionie koszyckim, gdzie wskaźnik bezrobocia wynosi 24.1%. Największe trudności ze znalezieniem pracy mają niewykwalifikowani pracownicy zajmujący się montażem i obsługą urządzeń, górnictwem i kopalnictwem, transportem i logistyką oraz telekomunikacją.

Najwięcej zarabia się w finansach (nawet dwukrotnie więcej niż wynosi średnia krajowa), telekomunikacji oraz w transporcie i komunikacji. Wynagrodzenia poniżej średniej krajowej otrzymuje się w rolnictwie, turystyce i gastronomii, budownictwie, edukacji i służbie zdrowia. Niewątpliwym atutem słowackiego rynku pracy jest liniowy podatek dochodowy w wysokości 19%.

Poziom bezrobocia na Węgrzech jest wyjątkowo niski- w ostatnim kwartale 2003 r. wyniósł 5.5%. Wzrost ekonomiczny jest najsilniejszy w centralnej części Węgier oraz w centralnej i zachodniej Transdanubii. W tych właśnie rejonach rynek pracy jest najbardziej otwarty na napływ nowych pracowników, a poziom bezrobocia jest o wiele niższy od średniej krajowej.

Nieustanny deficyt pracowników ma miejsce przede wszystkim na stanowiskach specjalistycznych oraz wśród pielęgniarek. Zagraniczni pracownicy znajdą zatrudnienie przede wszystkim w trzech gałęziach węgierskiej gospodarki: w budownictwie, przemyśle przetwórczym oraz handlu. Obecnie aż blisko 70% zatrudnionych w tych branżach stanowią obywatele spoza granicy Węgier.
 
Pracodawcy mają obowiązek zapewnienia pracownikom dopłat m.in. za nadgodziny, za pracę na nocnych zmianach i w systemie zmianowym czy pracę wykonywaną w czasie dni wolnych od pracy lub świąt.

Średnie wynagrodzenie wynosiło w 2002 roku 122 453 HUF (forintów węgierskich), a więc równowartość 498 EUR. Podatek od dochodu ma trzy progi: do kwoty 3 251 euro rocznie - 18%, do kwoty 6 096 euro - 26%, powyżej tej kwoty - 38%.

KRAJ  POZIOM BEZROBOCIA ŚREDNIA
PENSJA BRANŻE/STANOWISKA, W KTÓRYCH WYSTĘPUJE ZAPOTRZEBOWANIE NA PRACOWNIKÓW ZAGRANICZNYCH
Czechy 10,3% 534 EUR inżynieria, przemysł techniczny, sprzedaż, informatyka, produkcja
Węgry 5,9% 495 EUR inżynieria, stanowiska specjalistyczne, opieka zdrowotna - pielęgniarki, budownictwo, przetwórstwo, handel
Słowacja 15.56% 324 EURO usługi finansowe, handel nieruchomościami, hotelarstwo, przemysł, handel, opieka zdrowotna
Źródło: EURES, ONREA.net

Zapotrzebowanie na pracowników konkretnych branż w każdym z tych krajów można porównać z ofertami pracy, dostępnymi w serwisach rekrutacyjnych, wchodzących w skład ONREA. Wszystkie cztery portale poszukują pracowników przede wszystkim do IT, finansów, sprzedaży oraz na stanowiska inżynierskie.

PROCENT OFERT PRACY WG BRANŻ
 IT MARKETING FINANSE SPRZEDAŻ INŻYNIERIA
Profesia.sk
Słowacja 29% 4% 6% 12% 7%
Profession.hu
Węgry 12% 4% 12% 13% 15%
Jobs.cz
Czechy 15% 5% 10% 9% 21%
Pracuj.pl
Polska 13% 7% 18% 26% 27%